خرید سه تار برای علاقه مندانی که تازه قصد یادگیری سه تار را دارند کمی پیچیده است. آشنایی اولیه با سه تار و راهنمایی گرفتن در زمینه خرید سه تاردر این زمینه به شما کمک می کند. در این مطلب به معرفی ساز سه تار و راهنمایی جامع برای نحوه خرید سه تار مناسب می پردازیم.
سه تا ر از خانواده ساز تنبور می باشد و از تغییر شکل و تکامل ساز تنبور ساخته شده است اطلاعات دقیقی درباره زمان ساخت اولین سه تار وجود ندارد ولی قدمت آن را به قرن دوم شمسی یعنی حدود 1000 سال پیش نسبت می دهند. شکل و ساختمان ساز سه تار نیز مانند اکثر ساز ها به مرور زمان تغییر کرده و به شکل استاندارد امروزی رسیده است. در ادامه بخش های مختلف ساز سه تار را بررسی می کنیم.
سه تار در گذشته سه سیم داشت و یک سیم دیگر توسط مشتاق علی شاه اصفهانی برای تکمیل سه تار به آن اضافه شد که به سیم مشتاق هم معروف است و سیم سوم از پایین است. شماره گذاری سیم ها از پایین به بالا سیم اول تا چهارم نامیده می شوند. سیم های سفید از جنس فولاد و سیم های زرد از جنس برنز است.
کاسه: کاسه سه تار معمولا از چوب توت و به صورت چند تکه چوب که به هم چسبانده می شوند ساخته می شود و تاثیر زیادی در صدادهی ساز دارد.
صفحه سه تار: قسمتی که روی کاسه را می پوشاند و از جنس چوب توت ساخته می شود که کیفیت چوب و نحوه ساخت آن تاثیر زیادی روی کیفیت صدای ساز دارد.
دسته: دسته سه تار از چوب گردو ساخته می شود که به کاسه سه تار متصل می شود
سیم گیر: به قسمت پایین کاسه سه تار وصل می شود و سیم را به آن متصل می کنند.
خرک: یک قطعه چوبی که روی صفحه ساز می آید و سیم ها روی آن سوار می شوند.
شیطانک: یک قسمت کوچک در بالای دسته که سیم ها برای تنظیم شدن فاصله بینشان روی آن قرار می گیرند.
گوشی: قطعه های چوبی که در سوراخ های بالای دسته قرار می گیرند و سیم ها به آن بسته شده و برای کوک کردن ساز استفاده می شود.
پرده: نخ هایی که روی دسته ساز بسته می شوند که نت های مختلف با آن ها نواخته می شود و از روده حیوانات ساخته می شود.
ساختن سه تار نیاز به دقت بالا و صرف زمان دارد. سارندگانی که در ساخت سه تار استاد شده اند با کسب تجربه زیاد و ساختن ساز های زیاد به کیفیت و الگوی مناسب در سه تار رسیده اند. اکثر اساتید ابتدا با کمک سازندگان با تجربه اصول ساخت سه تار را یاد میگیرند و بعد از ساختن چندین ساز و بررسی آنها از نظر صدادهی و نکات دیگر ایراد های ساز را برطرف کرده و ساز های با کیفیتی می سازند. اساتید معروف با تجربه ساخت سه تار در چندین سال و اجرای نبوغ خود در ساخت ساز، سه تار هایی ساخته اند که کیفیت عالی نسبت به سایر سازها دارند و مورد تایید نوازندگان معروف هستند. و به عنوان الگو برای ساخت کاسه و صفح سه تار تبدیل شده اند.
کاسه سه تار معمولا از جنس چوب توت و به صورت چند لایه ساخته می شود شکل و اندازه کاسه و صفحه و نوع ساخت آن روی صدادهی ساز تاثیر دارد بعضی از سازها بیس صدایی بم تری دارند که اصطلاحا ساز بم خوان نامیده می شوند و سه تار های با صدای زیرتر، زیر خوان نامیده می شوند. شکل کاسه سه تار های امروزی ازالگوی طراحی شده اساتید سه تار سازی معروف مانند استاد حاج طاهر، استاد عشقی، استاد هاشمی، سید جلال، استاد نریمان و.. استفاده می کنند. چون این الگوها استاندارد هستند و صدادهی خوبی را برای سه تار ایجاد میکنند. معروف ترین سه تارهای ساخته شده در زیر آمده است.
محمد نوایی که به نام عشقی شناخته و معروف شده است ازبهترین سازندگان سه تاراست. ساز استاد عشقی از نظر کیفیت صدادهی و طنین زیبای آن مورد تایید و توجه نوازندگان بزرگ سه تار مانند احد عبادی و داریوش طلایی بوده است. پرکاربرد ترین الگوی ساخت سه تار الگوی کاسه بزرگ و متوسط استاد عشقی است که به نظر اکثر اساتید الگوی مناسب و استاندارد کاسه سه تارنیز است.
حاج طاهر از سازندگان قدیمی سه تار و در حودو سال 1200 بوده است که از بهترین اساتید سه تار سازی شناخته می شود. به دلیل کیفیت صدادهی عالی سازهای حاج طاهر، شکل کاسه و صفحه سااخته شده توسط حاج طاهریک الگو برای سازندگان سه تار است.
استاد هاشمی در ابتدا مبانی ساخت سه تار را از استاد عشقی یاد گرفت و بعد از آن با سبک و نبوغ خود سه تار های بسیار خوش صدایی ساخت که مورد توجه بسیاری از اساتید سه تار مانند جلال زولفنون قرار گرفت و در اجرا ها و کنسرت ها زیاد استفده میشد.
شکل و الگوی سه تار هاشمی مورد توجه سازندگان سه تار است و از ساز های ساخت دست استاد هاشمی برای الگو برداری از ساخت سه تار استفاده می شود.
قیمت سه تار بستگی به نوع ساز و کیفیت ساخت آن دارد. سه تار ساخت اساتید با تجربه تر و ماهرتر دارای کیفیت بیشتر و با قیمت های بیشتر به فروش می روند. برند های معروف سه تار که توضیح دادیم به دلیل کمیاب بودن و محدود بودن تعداد آنها در قیمت های بالا معامله میشود و اگر ساز سالم باشد تا بالای 20 ملیون تومان خرید وفروش میشود. ساز های تقلبی با مهرهای این اساتید زیاد شده است و برای شناخت اصل بودن آنها نمیتوان به مهر روی ساز اکتقا کرد باید ساز را پیش سازندگان و نوازندگان قدیمی که آشنایی کامل با این ساز ها دارند ببرید تا از اصل بودن آنها مطمئن شوید بخش زیادی از قیمت بالای این ساز ها به دلیل قدمت بالا و کم بودن تعداد آن است.
به غیر از سه تار های خاص و کمیاب سه تارهای موجود که مناسب باشند و حداقل کیفیت را داشته باشند قیمت سه تار از حدود 500 تا 600 هزار تومان برای سه تار های معمولی تا سه تار های با قیمت های 7 تا 8 ملیون تومان که حرفه ایی و مناسب کنسرت و ضبط هستند برای خرید وجود دارند. در ادامه راهنمایی کامل برای خرید سه تار مناسب توضیح داده شده است.
این تصور که برای شروع یادگیری سه تار از سازهای بی کیفیت یا اصطلاحا ساز های مشقی استفاده کنید اشتباه است زیرا این ساز ها کیفیت صدادهی مطلوب را ندارند و صدای اصلی سه تار را نمیدهند بنابرین باعث دل زدگی شما در یادگیری سه تار در ابتدای کار می شوند . پس بهتر است از همان ابتدا سه تاری خریداری کنید که استاندارد باشد و کیفیت صدای خوبی داشته باشد. سه تار های ساخت اساتیدی مانند استاد هاشمی، استاد فرمان مرادی، استاد کمالیان، حسن زاد خیل، ناظمی، حمید سکوتی، گوردزی و… که با مهر به نام خود استاد به فروش می رسند سه تار های استاندارد و مورد تایید اساتید است.
پیشنهاد می شود تا حد امکان سازهای ساخت اساتید شناخته شده را خریداری کنید. اما اگر هزینه خرید این ساز ها برای شما زیاد است سازی خریداری کنید که حداقل استاندارد و کیفیت صدادهی را داشته باشد و قبل از خرید ساز مخصوصا ساز های با مهر معروف از اصل بودن آن مطمئن شوید. تا حد امکان ساز را مستقیما از سازنده آن خریداری کنید و اگر دسترسی به سازنده ساز ندارید ساز را پیش اساتید و سازندگان حرفه ایی ببرید و مطمئن شوید که ساز اصل می باشد و کیفیت مطلوب را دارد. نکته های زیر می تواند به شما در خرید سه تار استاندارد و مناسب کمک کند.
قبل از اینکه ساز سه تار را برای آموزش و نواختن انتخاب کنید با ویژگی های صدایی و جنس صدای ساز آشنا شوید تا از انتخاب خود مطئن شوید علاقه داشتن به ساز یک انگیزه عالی برای تمرین کردن و صبربرای پیشرفت شما ایجاد می کند.
بخشی از ویژگی های صدایی و نوازندگی سه تار در ادامه آمده است
ظرافت صدا: صدای سه تار ظرافت خاصی دارد و نسبت به ساز های سیمی دیگر حجم صدای کم تر و ظریف تری دارد ترکیب صدای سیم ها با یکدیگر در سه تار طنین خاصی به ساز می دهدو نوازندگی روی سیم ها به صورت تکی یا تک سیم صدای بسیار ظریف که مخصوص سه تار است ایجاد می کند.
به دلیل حجم صدای کم و نبودن سیستم صوتی در گذشته سه تار به عنوان ساز تکنوتازی و در خلوت نوازنده استفاده میشده است اما امروزه با وجود سیستم های صوتی نقش مهم و صدادهی زیبایی در اجراهای گروهی و ساخت قطعات موسیقی دارد.
سه تار از جمله ساز هایی است که عارفان و صوفیان توجه خاصی به آن دارند و آن را ساز دل مینامند ابوالحسن صبا درباره سه تار می گوید:
سه تار سازیست که برای یک نفر کم و برای دو نفر زیاد است.
به دلیل ترکیب صدای سیم ها با هم تنوع بیشتری در کوک کردن سیم های سه تار وجود دارد که میتواند صدادهی خوبی در دستگاه های مختلف ایجاد کند.
سه تار از ساز های کامل برای نوازندگی موسیقی ایرانی و اجرای تمامی گوشه ها و دستگاه های موسیقی ایرانی است.
بعد از خرید ساز باید در نگهداری ساز دقت کنیم تا صدای ساز کیفیت خود را از دست ندهد و ساختمان ساز تغییر شکل ندهد نکات زیر در نگه داری سه تار و جلوگیری از خرابی آن به شما کمک می کند
سه تار را در محیط مرطوب و قرار دادن در معرض رطوبت و جلوی باد کولر برای مدت طولانی قرار ندهید چون رطوبت باعث تغییر شکل و کیفیت چوب ساز شده و روی صدای ساز تاثیر منفی می گذارد.
یک کاور محکم و مقاوم برای سازتان تهیه کنید کاورهای ضد رطوبت برای نگهداری ساز مناسب است.
ساز را در کاور نگه داری کنید و بهتر است ساز را مخصوصا زمانی که در کاور نیست آویزان کنید این کار از تاب برداشتن دسته ساز جلوگیری می کند.
اگر برای مدتی قصد نواختن سه تار را ندارید سیم های آن راشل کرده و کوک آن را خالی کنید و در دراز مدت ساز را در کوک های بالا که سیم زیاد سفت می شود قرار ندهید سفت بودن سیم در دراز مدت باعث تغییر شکل دسته ساز می شود.
سعی کنید ساز را برای مدت طولانی مثلا شیش ماه بدون استفاده نگذارید و حتما با ساز بنوازید. بدون استفاده ماندن ساز مخصوصا برای ساز های تازه ساخته شده اثر منفی روی صدای ساز میگذارد. صدای ساز نو پس از مدتی نواختن طنین بهتری پیدا میکند.
برچسب ها : راهنمای خرید ساز ,
