از نکات پایه ایی که تمام هنرجویان و نوازندگان تار باید در آن تسلط داشته باشند، نحوه کوک کردن تار است. اغلب هنرجویان مبتدی در کوک کردن دچار مشکل می شوند چون تنظیم دقیق تار به دلیل حساسیت گوشی ها و ندانشتن روش صحیح چرخاندن گوشی و کوک کردن سخت به نظر می رسد. بنابرین در این مطلب به آموزش کوک کردن تار به روش آسان پرداخته می شود که تمام هنرجویان بتوانند ساز خود را به راحتی کوک کنند و همیشه با ساز کوک و خوش صدا نوازندگی کنند. در ابتدا کوک اصلی تار و آشنایی با سیم ها را معرفی می کنیم و در ادامه به صورت گام به گام روش اصولی کوک کردن تار برای تمام سیم ها را آموزش می دهیم.
در ابتدا با سیم های تار آشنا می شویم. ساز تار شش سیم دارد که از طریق سیم گیر و گوشی به ساز متصل می شود. سیم های تار به صورت دو تایی نوازندگی می شوند یعنی دوسیم پایین، دو سیم وسط و دو سیم بالا با هم انگشت گذادی و نوازندگی می شوند. بنابرین کوک این جفت سیم ها با هم یکی است به جز در بعضی از کوک ها که دو سیم بالا ( بم) متفاوت کوک می شوند.
به طور کلی ساز تار کوک های مختلفی دارد که برای اجرای دستگاه های مختلف موسیقی ایرانی به کار می رود. و در آموزش تار بسیار مهم هستند. برخی از کوک های تار کوک پایه و اصلی هستند که قابلیت اجرای تمامی دستگاه ها را دارند. کوک استانداردی که برای تمامی هنرجویان مبتدی استفاده می شود برای سیم های اول تا ششم ( از پایین به بالا) به ترتیب دو، دو، سل، سل، دو، دو می باشد که علامت های انگلیسی آن ها C C G G C C است. سیم اول، دوم و پنجم در این کوک دقیقا یک صدا دارند و سیم ششم (بم) نت دو با یک اکتاو بم تر کوک می شود.
از دیگر کوک های اصلی تار می توان به کوک دو، دو ، سل سل ، ر ، ر و کوک دو، دو، فا، فا، دو، دو اشاره کرد.
در اینجا کوک کردن تار را با روشی آسان با استفاده از دستگاه تیونر یا اپلیکیشن مشابه آن بر روی موبایل آموزش می دهیم. در ابتادا باید یک دستگاه تیونر تهیه کنید که برای نوازندگان یک وسیله ضروری است . می توانید از اپلیکیشن های تیونر موبایل که دقیقا کار دستگاه تیونر را انجام می دهند استفاده کنید. اپلیکیشن های زیادی برای کوک کردن وجود دارد که یک نمونه از آن از طریق لینک های زیر می توانید دانلود کنید
دانلود اپلیکیشن تیونر برای اندروید
کار دستگاه یا اپلیکشین تیونر این است که پس از شنیدن صدای ساز در یک فرکانس مشخص نت آن صدا را به ما نشان می دهد. برای کار کردن با تیونر دستگاه را روشن و یا اپلیکیشن موبایل را باز کنید. در بخش تنظینات فرکانس دستگاه را روی 440 هرتز قرار دهید چون این فرکانس استاندارد است. به راحتی میتوانید از طریق تنظیمات اپلیکیشن و یا فلش های قرار گرفته روی تیونر این فرکانس را تنظیم کنید. به صورت پیش فرض همیشه این فرکانس بر روی 440 قرار دارد.
ابتدا از سیم اول که پایین ترین سیم است شروع می کنیم برای شروع کوک کردن ابتدا تار را در همان حالت نواختن روی پا قرار دهید به صورتی که وزن تار روی پای شما باشد. حتما برای کوک کردن با مضراب به سیم ضربه بزنید. روی سیم اول به طوری که به سیم دوم برخورد نکند مضراب بزنید و تیونر را نزدیک ساز قرار دهید. پس از دیدن علامت نت سیم نواخته شده روی تیونر باید اقدام به تنظیم کردن آن کنید. برای این کار از گوشی که سیم اول به آن متصل شده استفاده می کنیم.
پس از نواختن و مشاهده نت سیم اول در صورتی که نت مشاهده شده بم تر از نت استاندارد بود باید گوشی را در جهت سفت شدن سیم( خلاف عقربه های ساعت) بچرخانید. به این صورت که اگر نت های بم تز دو که شامل نت سی(B) سی بمل (Bb) و یا لا و پایین تر باشد باید سیم را سفت تر کنید تا صدا زیر تر شود. اگر سیم ساز شما زیاد شل است و یا کوک خالی کرده است مسلما باید در جهت سفت شدن گوش را بچر خانید. و در صورتی که احساس مس کنسد سیم زیادی سفت است و یا در تیونر علامت نت های زیر تر مانند ر بمل( Db) ، ر( D) می بمل (ٍEb) و یا سایر نت های بالاتر بود باید گوشی را در جهت شل شدن سیم ( جهت عقربه های ساعت) بچرخانید.
نکته مهم : گوشی های تار را بسیار آرام و بچرخانید چون چرخاندن سریع ممکن است باعث پاره شدن سیم و یا شل شدن کامل سیم شود.
پس از آنکه جهت چرخش گوشی را متوجه شدید گوشی را به آرامی بچرخانید و همزمان بر روی سیم مضراب بزنید و به تیونر دقت کنید. زمانی که نت شان داده شده دو با علامت C شد سیم شما کوک شده است در حالت کوک دقیق تیونر چراغ سبز نشان می دهد و خط نشانگر در وسط قرار می گیرد.
مطالب مرتبط: راهنمای خرید تار
برای کوک کردن سیم دوم نیز دقیقا مشابه سیم اول عمل می کنیم و این بار روی سیم مضراب زده و گوشی سیم دوم را می چرخانیم تا زمانی که بر روی نت دو (C) تنظیم شود. برای افزایش دقت کوک ساز توجه کنید که در کوک سیم اول کنار علامت C یک عدد چهار باید قرار بگیرد که نشان دهنده تنظیم درست است و اگر عدد 3 داشته باشد یعنی کوک شما یک اکتاو بم تر است و باید کوک را با سفت کردن سیم بالا ببرید.
برای بهتر کوک شدن دقت کنید که صدای دو سیم اول تار دقیقا باید یکی باشند بنابرین پس از کوک کردن هر دوسیم را باهم مضراب بزنید و از یکی بودن نت ها مطمئن شوید.
روش کوک کردن سیم های زرد نیز دقیقا مانند دو سیم اول است با این تفاوت که در نت این دو سیم سل( G) است. نت های بم تر از G شامل نت های F#، F E و غیره است که در این حالت ها نیاز به سفت کردن سیم دارید. و در صورت بالا تر بودن کوک ( نت های لا بمل، لا، سی بمل و غیره) گوشی را در جهت سفت شدن بچرخانید. دقت داشته باشید که نشانگر تیونر باید در وسط قرار بگیرد بنابرین اگر نت G نشان داده شود و نشانگر سمت راست بود باید سیم را بسیار کم شل کنید و در صورت قرار گرفتن نشانگر در سمت چپ سیم را سفت تا نشانگر به وسط برسد.
نکته مهم: سیم های زرد تار به دلیل جنسی که دارند نرم تر از سیم های سفید هستند و احتمال پاره شدن سیم بیشتر است. در هنگام کوک کردن سیم های زرد گوشی ها را آرام تر بچرخانید چون برای کوک کردن نیاز به فشار کمتری دارند.
سیم های پنجم و ششم سیم های بالایی تار هستند که در مرحله آخر آن ها را کوک می کنیم. سیم پنجم دقیقا مشابه دو سیم اول و با همان نت کوک می شود و بعد به سراغ سیم ششم یا سیم بم می رویم. سیبم بم ضخیم تر از سایر سیم هاست و برای کوک کردن نیاز به فشار بیشتری دارد برای بهتر کوک کردن کف دست خود را روی گوشی تار قرار دهید تا تسلط بیشتری داشته باشید و با کل دست گوشی را بچرخانید.
نت سیم بم همان نت دو است اما یک اکتاو بم تر از سیم های اول و پنجم است یعنی در تیونر در کنار علامت نت دو C عدد 3 قرار می گیرد (3C) که نشان دهنده یک اکتاو بم تر بودن است.
سعی کنید همیشه ساز خود را دقیق کوک کنید و با ساز کوک شده تمرین و نوازندگی کنید. نواختن با سازی که حتی مقدار کمی از کوک خارج باشد هم صدای ناخوشایند دارد و هم به گوش موسیقیایی شما آسیب می زند.
برچسب ها : کوک کردن ساز ,
سلام وبسیار عالی آموزش داده اید. درود برشما